Wat is maculadegeneratie?

Maculadegeneratie (AMD) is een aandoening van de macula, het centrale deel van het netvlies waarmee u leest of gezichten herkent.

AMD

U kan het netvlies vergelijken met het filmrolletje uit een fototoestel. Het is een lichtgevoelige laag waarop het beeld geprojecteerd wordt. Het middelpunt van het netvlies wordt de macula lutea of de gele vlek genoemd. Hier bevinden zich de “kegeltjes” waarmee we kleur en details waarnemen. Zo zorgt de macula voor het centrale gezichtsvermogen, waarmee we onder andere lezen, gezichten herkennen en kleuren zien. Het overige deel van het netvlies zorgt voor het perifere zien. Het beslaat een veel groter gebied van het gezichtsveld dan het centrale zien, maar je kan er geen details mee waarnemen. Het perifere netvlies is noodzakelijk om bijvoorbeeld nergens tegenaan te lopen.

Maculadegeneratie wordt vaak ‘slijtage’ van het netvlies genoemd. Het treft doorgaans mensen boven de 55 jaar. Het is één van de belangrijkste oorzaken van slechtziendheid en blindheid bij ouderen. Er bestaat een 'droge' en 'natte' vorm, beide tasten het centrale, scherpe zien aan. Het perifere zien blijft in de meeste gevallen gespaard, zodat men in staat blijft om zijn weg in huis en daarbuiten zelfstandig te vinden.

Kenmerken van maculadegeneratie

Kenmerken AMD

Maculadegeneratie tast het centrale zicht aan. Een van de kenmerken van maculadegeneratie is een vervormde, wazige of doffe vlek in uw beeld, waardoor u moeilijkheden ervaart bij lezen, schrijven en het herkennen van gezichten. De vlek beweegt mee als u rondkijkt, u kan er niet langs kijken.

Kenmerken AMD - Amslertest

Vervorming van het beeld is een ander vaak beschreven probleem. Zo worden rechte lijnen of rasters niet meer als ‘recht’ ervaren, maar vervormd. Dit valt vaak op bij het kijken naar een lantaarnpaal of badkamertegeltjes.

Deze klachten vormen de basis voor een zelftest, de Amslertest. We adviseren patiënten met een verhoogd risico op AMD of een vroege vorm van AMD regelmatig deze test uit te voeren om achteruitgang vroegtijdig op te sporen.

Amslertest

Amslertest

  1. Draag uw (lees)bril of lenzen die u normaal gebruikt om te lezen.
  2. Houd het rooster op 40 centimeter afstand van uw ogen.
  3. Bedek één van de ogen met uw hand.
  4. Kijk met het andere oog strak naar het middelpunt van het raster.
  5. Kijk wat er gebeurt:
    1. Neemt u golvende lijnen of vervormingen waar?
    2. Verschijnen er zwarte of vage vlekken?
  6. Herhaal de test nu met het andere oog.

Download hier uw Amsler zelftest voor maculadegeneratie.

Risicofactoren en preventie van maculadegeneratie

Enkele risicofactoren van maculadegeneratie zijn

  • Hoge leeftijd
  • Familiale voorgeschiedenis van maculadegeneratie
  • Roken
  • Overmatige UV-blootstelling
  • Hart- en vaatziekten (bijvoorbeeld hoge bloeddruk)
  • Verhoogde cholesterolwaarden
  • Overgewicht
  • Vrouwelijk geslacht

Wat u kan doen ter preventie van maculadegeneratie

  • Eet gevarieerd (voldoende vers fruit en groene bladgroenten)
  • Stop met roken
  • Neem eventueel voedingssupplementen, deze kunnen de progressie van maculadegeneratie afremmen indien uw dieet ontoereikend is. Vraag naar advies hierover aan uw oogarts.

Diagnose van maculadegeneratie

De oogarts zal met een microscoop het netvlies onderzoeken, ook wordt er een foto of een scan (OCT-scan) van het netvlies gemaakt. Met een fluorescentie agiogram (contrastfoto) kunnen we de uitgebreidheid van de maculadegeneratie in beeld brengen.

Diagnose AMD

 

Droge AMD en natte AMD

We onderscheiden twee vormen van maculadegeneratie: de droge vorm en de natte vorm.

Wat is droge AMD?

Ongeveer 85-90% van alle patiënten met maculadegeneratie hebben een droge vorm. Deze wordt veroorzaakt door slijtage of veroudering van het netvlies waarbij er zich afvalstoffen stapelen en de macula langzaam afsterft. Bij droge AMD kan het jaren duren voordat het centrale zicht merkbaar achteruit gaat, het perifere zicht blijft intact. Gewoonlijk zijn beide ogen aangetast.

De behandeling van droge AMD

Er zijn tot op heden geen behandelingen voor droge AMD, het reageert niet op medicatie, laser- of heelkundige therapie. Onderzoek heeft uitgewezen dat de dagelijkse inname van anti oxidanten, zink en luteïne, de overgang van droge naar natte AMD kunnen afremmen.

Wat is natte AMD?

Natte AMD treft ongeveer 10-15% van de patiënten. Naast slijtage, groeien er ook nieuwe fragiele bloedvaten in de macula. Deze bloedvaten lekken en veroorzaken opstapeling van vocht in de macula. Het ziekteproces verloopt veel sneller dan bij droge AMD en is behoorlijk agressief. Meestal tast natte AMD vooral het centrale zicht aan. Het begint meestal in één oog, maar het kan dus in beide ogen voorkomen.

De behandeling van natte AMD

Bij natte AMD richt de behandeling zich op het remmen van de groei van nieuwe fragiele bloedvaten in de macula. Patiënten krijgen regelmatig injecties in het oog om de vorming van deze bloedvaten af te remmen. Sommige patiënten kunnen na enkele injecties stoppen met de behandeling, maar in de meeste gevallen moet er langdurig behandeld worden. Hierdoor wordt de behandeling van natte AMD vaak als belastend ervaren. Het is belangrijk te weten dat er geen alternatieven zijn voor deze injecties. Indien er niet behandeld wordt, leidt dit meestal tot een onomkeerbaar verlies van het centrale gezichtsvermogen.

De keuze van het injectieproduct, het interval tussen de injecties en het al dan niet afbouwen of stoppen van de behandeling, hangt volledig af van de evolutie van het ziektebeeld. Het doel van de behandeling is met zo weinig mogelijk injecties, het zicht zo lang mogelijk te bewaren.

Bij ernstige zichtdaling, kan uw oogarts u doorverwijzen naar een Low Vision specialist voor optische hulpmiddelen of een revalidatiecentrum.

Maculadegeneratie is een chronische aandoening van het netvlies die het centrale deel van het zicht aantast.

Droge maculadegeneratie is een traag evolutief ziektebeeld, natte maculadegeneratie kent vaak een agressief en snel beloop. Bij plotse achteruitgang van het zicht of vervorming van het beeld contacteert u best binnen 24 uur uw oogarts.